Thông tin trong bài này mình dịch ra từ cuốn ‘Coffee for Dummies‘, được viết bởi cựu global coffee ambassador của Starbucks.

Cà phê đã đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử thế giới trong một thời gian dài. Biết được một số cột mốc quan trọng đã giúp mình hiểu được những khoảnh khắc quan trọng từ lâu đã tác động đến thế giới cà phê hiện đại như thế nào.

Thông qua các cột mốc này, bạn cũng biết thêm về Peet coffee, về Blue Bottle, về Stumptown và cả Intelligentsia cũng như các cuộc M&A âm thầm diễn ra trong ngành.

Dưới đây là một số mốc thời gian quan trọng cần nhớ, thực ra bạn không cần nhớ, chỉ cần biết và tham khảo là được rồi:

200 TCN: Cà phê được trồng ở Yemen.

750 CE: Kaldi, hay Khalid, quan sát tác dụng của cà phê đối với dê và bản thân ông. Truyền thuyết về Kaldi thường được chia sẻ nhiều nhất là câu chuyện về việc khám phá ra cà phê.

Trước năm 1000 sau Công nguyên: Galla, còn được gọi là Oromo, hay những người đàn ông tự do của Ethiopia, nhóm dân tộc lớn nhất ở Ethiopia, sử dụng quả cà phê từ cây cà phê, nghiền nát và trộn với mỡ động vật để cung cấp năng lượng trong ngày.

1000 A.D.: Các thương nhân Ả Rập mang cà phê đi và quá trình thuần hóa cây cà phê bắt đầu. Họ cũng sử dụng cà phê đun sôi để tạo ra một thức uống mà họ gọi là qahwa.

1453: Người Thổ Ottoman mang cà phê đến Constantinople.

1475: Constantinople mở quán cà phê đầu tiên có tên là Kiva Han.

1511: Khair Beg, một thống đốc hơi tham nhũng của Mecca, cố gắng cấm cà phê. Anh ấy bày tỏ sự sợ hãi rằng những người uống cà phê sẽ bắt đầu nổi loạn chống lại anh ấy. Vị sultan trị vì tuyên bố cà phê là linh thiêng và xử tử viên thống đốc.

1607: Thuyền trưởng John Smith, người thành lập thuộc địa Virginia, giới thiệu cà phê đến Bắc Mỹ.

1645: Ý nhìn thấy quán cà phê đầu tiên của mình và cà phê được sử dụng rộng rãi ở Ý. Quán cà phê đầu tiên mở ở Venice. Một số nhà sư yêu cầu Giáo hoàng Clêmentê VIII cấm việc nấu bia của người Hồi giáo. “Anh ta từ chối và nói: “Thức uống này ngon quá, chỉ có người ngoại mới uống thì có tội!” “Lễ rửa tội” sau đó của ông đối với cà phê, khá đơn giản, một sự chứng thực hoàn toàn bất ngờ, đã thúc đẩy nó lan rộng khắp châu Âu.

1652: Quán cà phê đầu tiên của Anh khai trương.

1668: Cà phê vượt qua bia để trở thành thức uống được ưa chuộng trong bữa sáng ở thành phố New York.

1668: Edward Lloyd, người sáng lập Lloyds of London, mở quán cà phê của mình ở Anh, và nhiều đại lý bảo hiểm hàng hải và thương nhân thích thú với nó. Quán cà phê trở thành Lloyds of London nổi tiếng trong những năm tiếp theo.

1670: Người Thổ Ottoman kiểm soát Yemen và bất kỳ hoạt động xuất khẩu cà phê quý nào của họ từ cảng Mokha của Yemen. Truyền thuyết kể rằng Baba Budan, một người hành hương và là một tín đồ Hồi giáo, đã lén đưa bảy hạt giống ra ngoài bằng cách dán chúng vào bụng của mình. Những hạt giống đó sẽ được trồng đầu tiên ở Ấn Độ.

1672: Paris có quán cà phê đầu tiên.

1683: Franz Georg Kolschitzky, gốc Vienna, từng sống ở Thổ Nhĩ Kỳ, sử dụng chiến lợi phẩm thời chiến trong trận chiến giành Vienna với Thổ Nhĩ Kỳ để mở quán cà phê đầu tiên, tên là Blue Bottle.

1690: Người Hà Lan buôn lậu một cây cà phê ra khỏi cảng Mokha của Ả Rập và tự coi mình là người đầu tiên di chuyển và canh tác thương mại cà phê trên toàn cầu.

Năm 1715: Châu Âu chứng kiến việc xây dựng nhà kính đầu tiên được xây dựng làm nơi trú ngụ cho loài cây cao quý — cây Arabica mà từ đó các cành giâm được sử dụng để thúc đẩy sự phát triển mới của hàng tỷ cây mới, bao gồm hầu hết những gì hiện có ở Trung và Nam Mỹ.

1721: Quán cà phê đầu tiên mở ở Berlin.

1727: Brazil được thành lập như một vùng trồng cà phê do buôn lậu cành và hạt của Trung tá Francisco de Melho Palheta, người từng là trung gian trong tranh chấp với Guinea thuộc Hà Lan và Pháp. Anh ta ngoại tình với vợ của thống đốc Guinea thuộc Pháp. Bó hoa cà phê là quà chia tay.

1773: Tiệc trà Boston diễn ra và việc uống cà phê nổi tiếng là thức uống yêu nước ở Hoa Kỳ.

1775: Frederick Đại đế ở Phổ cố gắng ngăn chặn việc buôn bán cà phê xanh, nhưng tình cảm của công chúng đã ngăn cản điều đó.

1818: Laurens, một thợ kim loại người Paris, phát minh ra máy pha cà phê đầu tiên.

1860: James Folger thành lập J.A. Công ty cà phê Folger ở San Francisco.

1871: John Arbuckle phát minh ra máy chiết rót, cân, niêm phong và dán nhãn cà phê trong gói giấy. Từ nhà máy của mình ở New York, Arbuckle Ariosa đã trở thành loại cà phê sản xuất hàng loạt đầu tiên được bán trên toàn nước Mỹ.

1900: Khi thế kỷ 20 bắt đầu, người Đức thường xuyên thưởng thức cà phê chiều như một nghi thức và có thể coi là một loại đồ uống.

Năm 1900: Hills Bros. đóng gói hộp cà phê hút chân không đầu tiên, đánh dấu sự suy giảm của các cửa hàng cà phê rang xay và cà phê địa phương.

1901: Satori Kato, nhà hóa học người Mỹ gốc Nhật sống ở Chicago, phát minh ra loại cà phê hòa tan đầu tiên.

1901: Luigi Bezzera người Ý phát minh ra máy chiết xuất hoặc cà phê tốc độ cao chạy bằng hơi nước, và cà phê espresso ra đời.

1903: Các nhà nghiên cứu người Đức thay mặt nhà nhập khẩu cà phê Đức Ludwig Roselius phát minh ra Sanka.

1906: George Constant Washington, một nhà hóa học người Anh sống ở Guatemala, phát minh ra cà phê hòa tan được sản xuất hàng loạt.

1920: Lệnh cấm của Hoa Kỳ buộc phải tăng doanh số bán cà phê.

1938: Nestlé phát minh ra cà phê đông khô để hỗ trợ tận dụng lượng cà phê dư thừa của Brazil. Kết quả là Nescafé.

1940: Thống kê cho thấy 70% sản lượng cà phê thế giới được sản xuất tại Hoa Kỳ.

1942: Chiến tranh thế giới thứ hai Những người lính Mỹ được chia khẩu phần cà phê Maxwell House, và Hoa Kỳ chứng kiến việc tích trữ, điều này buộc phải chia khẩu phần cà phê.

1946: Achilles Gaggia người Ý hoàn thiện máy pha cà phê espresso.

1966: Alfred Peet, được thúc đẩy bởi nhận thức về khoảng cách giữa cà phê thương mại phổ biến rộng rãi và cà phê loại đặc sản rang đậm chất lượng cao hơn, đã thành lập Peets Coffee, Tea & Spices ở Berkeley, California.

1971: Chợ công cộng Seattle Pike Place chứng kiến Starbucks đầu tiên, được mở bởi Zev Siegl, Gordon Bowker và Jerry Baldwin, ba doanh nhân trẻ. Starbucks Coffee, Tea & Spices là một doanh nghiệp bán đồ khô và bán cà phê, trà và gia vị nhưng không bán đồ uống.

1995: Doug và Emily Zell thành lập Intelligentsia Coffee ở Chicago.

1995: Brett Smith và Fred Houk, hai người bạn cùng trường kinh doanh của Đại học North Carolina, thành lập Counter Culture Coffee ở Durham, North Carolina.

1999: Duane Sorenson thành lập Stumptown Coffee ở Portland, Oregon.

2002: Trish Rothgeb, người đồng sáng lập hãng cà phê Wrecking Ball ở San Francisco, đặt ra thuật ngữ “Làn sóng thứ ba” khi được hỏi về việc kinh doanh cà phê trong một cuộc phỏng vấn. Mô tả lưu ý một sự nhấn mạnh mới về chất lượng sẽ xác định thời đại này và tiếp tục cho đến ngày nay.

2002: James Freeman thành lập Blue Bottle Coffee ở Oakland.

2012: JAB Holding, một công ty tư nhân có trụ sở tại Luxembourg, mua lại Peets Coffee & Tea, và sáu tháng sau thương vụ mua lại đó mua Caribou Coffee, một chuỗi có trụ sở tại Minnesota với hơn 400 cửa hàng.

2013: JAB mua D.E Master Blenders 1753.

2013: Đại học California, Davis, mở Trung tâm Cà phê UC Davis, trung tâm nghiên cứu đại học đa ngành đầu tiên nhằm giải quyết những thách thức và nhu cầu của ngành cà phê bằng cách sử dụng phương pháp tiếp cận toàn diện đối với khoa học và giáo dục cà phê.

2015: JAB trở thành Jacobs Douwe Egberts (JDE). JDE sáp nhập với Công ty Cà phê Quốc tế Mondelez ngay sau đó.

2015: Peets Coffee mua lại cả Stumptown và Intelligentsia.

Hamburg, tháng 6/2023

Ghi chú:

• Bài tổng hợp: tdbinh